Stress is een stille verstoorder die een aanzienlijke invloed kan hebben op fysieke prestaties, herstel en algeheel welzijn. Het begrijpen van de link tussen stress en fitnessresultaten is essentieel om niet alleen de resultaten van je deelnemers te optimaliseren, maar ook je eigen gezondheid.
DE FYSIOLOGIE VAN STRESS
Professioneel sport- en fitnessonderzoeker Dr. Jinger Gottschall legt uit:
"Stress, zowel fysiek als mentaal, beïnvloedt het interne communicatiesysteem van het lichaam, dat wordt gereguleerd door hormonen. Deze boodschappers sturen informatie via het bloed en beïnvloeden verschillende processen die vet- en spiermassa reguleren. Ons lichaam balanceert voortdurend de afgifte van hormonen op basis van onze dagelijkse acties en reacties.”
Cortisol is een belangrijk stresshormoon dat helpt bij het regelen van je bloedsuikerspiegel, stofwisseling en het verminderen van ontstekingen. Een korte verhoging van cortisol kan positief zijn, bijvoorbeeld voor het opbouwen en herstellen van spieren. Maar als cortisol langere tijd verhoogd blijft, kan dit negatieve gevolgen hebben, zoals vermoeidheid en gewrichtspijn.
Bij acute stress maakt je lichaam snel cortisol aan. Dit helpt je om koolhydraten en vetten te gebruiken als energie en houdt je bloedsuiker stabiel. Hierdoor eet je precies wat je nodig hebt om je lichaam weer aan te vullen, en wordt je stofwisseling zelfs iets sneller.
Bij langdurige stress blijft je lichaam echter continu cortisol aanmaken. Dit zorgt voor een verstoring in de hormoonbalans, waardoor je eetlust minder goed wordt gereguleerd. Je kunt hierdoor meer gaan eten dan nodig is, terwijl je stofwisseling juist trager wordt.
DE INVLOED VAN STRESS OP FITNESS
“Trainen is een vorm van stress,” zegt Gottschall. “Het ideale trainingsschema bestaat uit 3-4 cardiolessen per week, 2-3 krachttrainingen en 1-2 high-intensity trainingen. Maar kan het te veel worden? Te veel lessen en te veel cortisol? Absoluut!
Op den duur kan dit leiden tot een toestand die we ‘overbelasting’ noemen, met symptomen zoals ongezonde voedselbehoeften, een negatieve stemming en minder slaap. Deze symptomen samen kunnen gewichtstoename veroorzaken. In extreme gevallen kan overbelasting overgaan in overtraining, met schadelijke gevolgen voor het metabolisme die moeilijk te herstellen zijn. Een eenvoudige regel om dit te voorkomen, is om minstens één volledige dag per week geen fysieke inspanning te plannen.
TRACK YOUR DATA
Voor instructeurs kan het een uitdaging zijn om stress en belasting effectief te beheren, vooral als het geven van lessen een belangrijke bron van inkomen is, zegt Gottschall. "Als je merkt dat je meer beweegt dan de aanbevolen richtlijnen voor fysieke activiteit, is het slim om je hartslag te monitoren gedurende een typische week. Kijk specifiek naar de totale tijd die je doorbrengt boven 90% van je maximale hartslag. Als dit meer dan 10% van je totale trainingstijd is, is het verstandig om de intensiteit te verminderen.
Bijvoorbeeld, als je meerdere keren per week GRIT of SPRINT lessen geeft, probeer dan bewust meer tijd te besteden aan coaching vanaf de vloer, vooral als je deelnemers al bekend zijn met de lessen. Tijdens intensieve cardioprogramma’s zoals BODYATTACK of BODYSTEP kun je ervoor kiezen om vaker te werken met opties van lagere intensiteit en een paar extra herhalingen uit te voeren."
Gottschall benadrukt: "Als voeding niet de oorzaak lijkt van stagnerende vooruitgang, overweeg dan stress als mogelijke factor. Naast overtraining ervaren mensen vaak psychologische stress door werk of privé. Door groepslessen te gebruiken als positieve fysieke stress kunnen we negatieve mentale stress verminderen, wat bijdraagt aan betere gezondheid, vetverlies en spieropbouw."